"Sowa Minerwy wylatuje o zmierzchu..."
G. W. F. Hegel, "Zasady filozofii prawa"
„Nie będziesz żywił w sercu nienawiści do brata” – jak proste, a jednocześnie jak trudne są słowa z Księgi Kapłańskiej. Często zapominamy jak wielkim wyzwaniem są dla nas biblijne przesłania.
Nie żyjemy przykazaniem miłości – z reguły postępujemy w perspektywie relacji sprawiedliwości – obowiązku oddania każdemu tego, co mu się słusznie należy – a którą wiele wieków temu, opisując doznanie krzywdy wyraziło tzw. prawo Hammurabiego – „oko za oko”.
Najtrudniejszego świadectwa wiary domaga się od nas codzienność, ona nas odsłania i sprawia, że nie mamy siły grać lepszych od siebie, udawać. Zwykły prosty dzień mówi nam o tym kim jesteśmy. Dlatego Chrystus dziś prosi nas byśmy zachowali w sobie moc soli i gorliwość światła – „bądźcie solą, niech świeci wasze światło” – nie od czasu do czasu, nie w święta, nie od wielkiego dzwonu, ale w normalnym, prostym dniu: „niech świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego”.
Tak zadania codzienności osób wierzących widział II Sobór Watykański: „Bóg powołuje ludzi, aby wykonując właściwe sobie zadania, kierowani duchem ewangelicznym przyczyniali się do uświęcenia świata na kształt zaczynu, od wewnątrz niejako. W ten sposób wszędzie czciciele Boga, poświęcają Jemu świat.” (Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, 31; 34)
Uroczystość Ofiarowania Pańskiego nawiązuje do starotestamentalnego wymogu wypełnienia prawa Mojżeszowego czyli złożenia, w zamian za pierworodne dziecko, ofiary w Jerozolimskiej Świątyni. Dziś jednak prowadzi nas ku refleksji: czy i co ja potrafię ofiarować Bogu. Najprostsze, ale jednocześnie najtrudniejsze jest oddanie Bogu czasu.
Czas jest wielkim skarbem i darem, ofiarowanie czasu Bogu – na modlitwę, rachunek sumienia, czytanie Biblii – jest czasem poświęconym, oddanym. Czy, w dobie współczesnego zaangażowania i różnorodnych form spędzania czasu, potrafimy zdobyć się na to, by ofiarować czas Bogu, niejako „zmarnować czas dla Boga”, po to by zyskać światło refleksji i pouczenia?
W dniu dzisiejszym Kościół katolicki obchodzi wspomnienie jednej z najważniejszych postaci w swojej bogatej historii – dominikańskiego teologa, filozofa i kaznodziei – św. Tomasza z Akwinu. Dla wszystkich, którzy w swej pracy duszpasterskiej i naukowej zetknęli się z pismami, dziełami i refleksją Doktora Anielskiego, to ważny dzień. W XIX i XX wieku prawie wszyscy papieże wyraźnie pokazywali, że nauczanie Kościoła, a zatem przede wszystkim filozofii i teologii, etyki i prawa, ma nawiązywać do największych tradycji szkół chrześcijańskich – zwłaszcza do św. Tomasza z Akwinu.
Szczególne studium nad tekstami Tomasza zalecał papież Leon XIII (1810-1903) w swojej encyklice „Aeterni Patris” (1879). Pisał w niej: „Tak jak niegdyś Egipcjanom, którzy byli w ostatecznej nędzy, mówiono: Idźcie do Józefa, aby otrzymali zboże dla podtrzymania ciała, tak samo, jeśli zechcą nas słuchać ci wszyscy, którzy mają pragnienie prawdy, pójdą do Tomasza (ad mentem Thomae).”
Wezwanie do nawrócenia, które słyszymy dziś w Ewangelii związane jest dla części z nas z rozważaniami trzeciej dziesiątki różańca w tajemnicach światła – „Głoszenie królestwa i wzywanie do nawrócenia”. Ale współcześnie może się ono kojarzyć bardzo negatywnie: jako pouczanie, zwracanie uwagi, uzurpacja w ludzką wolność, atak na osobę. Podobnie mogą być odbierane słowa św. Pawła z „Listu do Koryntian” – „upominam was bracia”. Dziś nikt nie chce być upominany, nikt nie chce, by mu zwracano uwagę, nawet w ważnych i słusznych sprawach, w sprawach poważnych, decydujących często o kształcie życia.
Żyjemy w kulturze równości, a nie autorytetu, w kulturze, w której każdy ma absolutne wręcz prawo do własnego zdania, a nie w kulturze gdzie prawdziwe, cenne, ważne i istotne są tylko zdania odpowiedzialne i mądre. A przecież zwrócenie uwagi, upomnienie, wezwanie do przemiany jest często daniem dobrej rady, pokazaniem negatywnych skutków działania.
W najnowszym numerze periodyku „Pro Fide Rege et Lege”, [nr 2 (2013/2014) 72] zamieszczona jest moja recenzja książki Adama Machowskiego, „Teologia polityczna św. Tomasza z Akwinu. Antropologiczno-etyczna interpretacja traktatu „De regno”, Toruń 2011, Wydawnictwo Naukowe UMK (ss. 453). Z wielką …
