Zofia Józefa Zdybicka, (monografia w języku polskim i angielskim) autorzy: Jan Sochoń, Joanna Skurzak, Maciej Bała, Grzegorz Kurp, Jacek Grzybowski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków 2019.

Książka poświęcona życiu, działalności naukowej i dydaktycznej, poglądom i twórczości s. prof. Zofii J. Zdybickiej. Jest ona jednym z głównych przedstawicieli tzw. Filozoficznej Szkoły Lubelskiej, swoje zainteresowania koncentruje wokół filozoficznej problematyki Boga oraz religii. Sformułowała filozofię religii jako dziedzinę klasycznej metafizyki (filozofii bytu). Badania prowadzone przez nią osobiście oraz w ramach kierowanej przez nią Katedry Filozofii Religii idą głównie w trzech kierunkach: historycznym (chodzi o krytyczną analizę znaczących filozoficznych teorii religii), metodologicznym (metodologiczny status poznania Boga, ustalenie typów wiedzy o religii, określenie statusu filozofii religii jako dziedziny metafizyki klasycznej) i systematycznym (poznawcze ujęcie i wyjaśnienie religii przez wskazanie na jej podmiotowe i przedmiotowe czynniki ontyczne). Zofia Zdybicka filozofuje w ramach filozofii bytu, czyli filozofii, która zmierza do poznania realnie (poza podmiotem poznającym) istniejącej rzeczywistości, do jej zrozumienia polegającego na tzw. ostatecznościowym wyjaśnieniu. Wyjaśnienie to jest organizowane przez wiedzotwórcze pytanie „dzięki czemu” rzeczywistość istnieje i jest taka, jaka jest, i polega na wskazaniu na ostateczne czynniki ontyczne tego, co wyjaśniane. Filozofię bytu cechuje swoisty historyzm, polegający na uwzględnieniu kontekstu historyczno-filozoficznego rozważanych problemów. Istotnym rysem filozofowania Zdybickiej jest również rozwinięty namysł metateoretyczny, to jest epistemologiczno-metodologiczny. Nawiązując do polskiej tradycji kultury logicznej i metodologicznej dokonuje autorka metaprzedmiotowego namysłu nad poznaniem filozoficznym. Filozoficzna problematyka Boga i religii stoi w centrum naukowych zainteresowań S. Prof. Zofii Zdybickiej. Chronologicznie rzecz biorąc, jako pierwsza pojawiła się w badaniach autorki problematyka Boga. Jej rozprawa doktorska poświęcona jest ontologicznym, epistemologicznym, metodologicznym i historycznym uwarunkowaniom teorii poznania Boga w ujęciu Henri de Lubaca, a szereg artykułów z początkowego okresu jej twórczości poświęconych jest omówieniu aktualnych dyskusji i stanowisk z zakresu filozofii Boga. W ujęciu autorki problematyka Boga, geneza jego idei pojawia się w trzech typach ludzkiego poznania: w poznaniu spontanicznym, filozoficznym i religijnym, tzn. przez wiarę. Siostra Profesor stanowczo odrzuca możliwość bezpośredniego, tj. przez doświadczenie, uzasadnienia prawdziwości zdania o istnieniu Boga, chociaż z drugiej strony podkreśla doświadczalne podstawy poznania Boga. Akcentuje też to, że w rozważaniach z zakresu filozofii Boga i religii chodzi jej o realnie, tj. obiektywnie, poza podmiotem poznającym istniejącego osobowego Boga, a nie o Sacrum rozumiane tylko jako treść ludzkiej świadomości czy korelat aktów intencyjnych człowieka. Pierwszym typem poznania Boga jest tzw. poznanie naturalne, spontaniczne, przednaukowe czy przedfilozoficzne. Człowiek jako istota rozumna poznaje otaczającą go rzeczywistość i swoją sytuację egzystencjalną. Na bazie tego poznania rodzi się w nim, w drodze spontanicznej refleksji, myśl o istocie odeń wyższej i doskonalszej, o Bogu (bóstwie), od którego zależy i który stanowi źródło i cel jego życia. Spontaniczne poznanie Boga jest typem poznania pośredniego. Jest ono dostępne człowiekowi na każdym szczeblu kultury. Jest z pewnością bardzo niedoskonałe, ale zarazem bardzo ważne: stanowi najbardziej fundamentalne źródło myśli o Bogu i podstawę wszelkiego dalszego poznawania Boga – zarówno w religii, jak i w systematycznej filozofii. Drugim typem ludzkiego poznania, w którym pojawia się problem Boga, jest filozofia. Autorka wskazuje na metafizykę (realistyczną filozofię bytu), jako na uprzywilejowany, najbardziej właściwy teren rozważania problemu Boga w sposób autonomiczny. Problem Boga jest wewnętrznym problemem metafizyki, a zdanie „Bóg istnieje” jest odpowiedzią na pytanie „dlaczego byty istnieją, skoro istnieć nie muszą”? Teza o istnieniu Boga stanowi wyjaśnienie istnienia bytów licznych i zróżnicowanych, samodzielnych i niesamodzielnych, złożonych z elementów sub-bytowych. Słynne „pięć dróg” św. Tomasza z Akwinu to właśnie, zdaniem autorki, klasyczne sformułowania metafizycznych dowodów istnienia Boga. Drogi te, to drogi poznania bytu, ujętego w jego istotnych bytowych aktach: akcie istnienia, które się staje („I droga”); akcie istnienia, które trwa i którego trwanie jest wielostronnie warunkowane („II droga”); akcie istnienia, które jest niekoniecznie powiązane z istotą („III droga”); akcie treściowych doskonałości przysługujących istniejącym bytom w różnym stopniu („IV droga”); akcie działania bytów nierozumnych („V droga”). Zdybicka zajęła się także poznawczą wartością formalizacji metafizycznych argumentów za istnieniem Boga twierdząc, że chociaż przyczyniają się one do sprecyzowania formalnej struktury dowodów, to jednak nie są w stanie w pełni scharakteryzować toku metafizycznych dowodów, będących skądinąd metafizycznymi procedurami wyjaśniania różnych aspektów rzeczywistości. Autorka krytycznie ocenia wartość tzw. dowodów ontologicznych czy apriorycznych na istnienie Boga. Wskazuje, że w dowodach tych dokonuje się nieuprawnione przejście od istnienia możliwego do istnienia realnego. Również nauka nie rozwiązuje problemu Boga, chociaż dostarcza materiału dla filozoficznej refleksji prowadzącej do wniosku, że świat domaga się absolutnej przyczyny.