Dary Ducha Świętego, o które prosimy szczególnie w Dzień Pięćdziesiątnicy: dar mądrości, dar rozumu, dar rady, dar męstwa, dar umiejętności, dar pobożności i dar bojaźni Bożej, mogą się ujawnić i w nas działać wtedy, gdy staramy się realizować także ludzkie cnoty (sprawności, zachowania) przyrodzone. To postawy, które nie są podyktowane odruchem, nawykiem czyli emocjami, ale czynem, sprawnością czyli wolnym działaniem człowieka.
Owe cnoty przyrodzone, o które winien starać się każdy człowiek to: znajomość pierwszych zasad teoretycznych i praktycznych (syndereza – czyń dobro a zła unikaj), wiedza i mądrość, sumienie, docibitas (umiejętność korzystania z rad ludzi doświadczonych).
Roztropność – „inteligencja praktyczna”. Cnota ta oznacza sprawność jaki osąd wydać w poszczególnych skomplikowanych i trudnych sytuacjach. Cnota ta jest cnotą intelektualną, ponieważ dzięki niej można rozeznawać i kierować się w życiu słusznymi zasadami. Jej siła i znaczenie polega na harmonijnym połączeniu poznania teoretycznego z praktycznym, co skutkuje trafnym przebiegiem procesu decyzyjnego: rozważeniem środków prowadzących do celu, rozsądzeniem ich, zaplanowaniem działania i właściwym pokierowaniem życiem. Roztropności podporządkowane są przezorność, zaradność, rozwaga, błyskotliwość, rozsądek, wynalazczość.
Bardzo ważną cnotą jest sprawiedliwość rozumiana jako znajomość (wiedza) obowiązku oddania każdemu tego, co mu się słusznie należy; wola do oddawania każdemu tego, co mu się od nas należy.
„Sprawiedliwość to stała i niezmienna wola oddania każdemu tego, co mu się należy. Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy”
Męstwo. Istotą tej cnoty jest usuwanie przeszkód woli w podążaniu za rozumem i podtrzymywanie wysiłków w dążeniu do dóbr oraz walka ze złem. Cechuje tę postawę ogólna stałość umysłu i szczególna sprawność znoszenia i wytrwania wobec wielkiego zła.
Skutkuje to niezłomnym zachowaniem właściwej wiedzy o rzeczach niebezpiecznych i wytrwałości, która nie pozwoli zwyciężyć bólowi lub przyjemności, strachowi bądź pożądaniu.
Umiarkowanie (wstrzemięźliwość) powściąganie żądz (pożądania). Umiarkowanie oznacza postawę człowieka, który mógłby nadużyć swej władzy, ale tego nie czyni (na przykład przez zemstę). Jest to zatem umiejętność panowania nad swoimi namiętnościami.
Umiarkowanie jest zatem zdolnością kierowania się w postawach rozumem tak, by zawsze pozostawać opanowanym, rozważnym i powściągliwym.
I dopiero na bazie tego – tych sprawności, cnót i postaw ludzkich dokonuje się to co św. Tomasz z Akwinu nazywa connexio virtutum – głębokie prawdziwe powiązanie z cnotami nadprzyrodzonymi (teleogalnymi – wiara, nadzieja, miłość) i zaistnienie 7 darów Duch Świętego.
Dzięki łasce dokonuje się przeobrażenie, przemienienie cnót przyrodzonych w cnoty nadprzyrodzone i dary Ducha Świętego.
Wiedza i mądrość przeradza się w dar mądrości
Zrozumienie teoretyczne i praktyczne pierwszych zasad w dar rozumu
Roztropność w dar rady
Męstwo w dar męstwa
Wiedza w dar umiejętności
Sprawiedliwość w dar pobożności (relacja Boga i człowieka, życie społeczne w świetle Ewangelii)
Umiarkowanie i sprawiedliwość w dar bojaźni Bożej.