Próba odradzenia filozofii św. Tomasza pod koniec XIX wieku była zamierzeniem o ogromnej doniosłości, mającym przywrócić filozofii i całej myśli ludzkiej utracony ład. Trudno zrozumieć fenomen Greniera, Maréchala, Gilsona czy Jacquesa Maritaina i rewitalizacji „filozofii katolickiej” bez uznania przełomu, którym byłą niewątpliwie encyklika Aeterni Patris. To nie przypadek, że oficjalny dokument, papieski w dobie powstającej nowoczesności, bierze temat relacji rozumu i wiary. Zachwianie jednej na rzecz drugiej prowadzi do realnego zniekształcenia oglądu rzeczywistości – sprowadzenia wszystkiego pod osąd albo rozumu, który często rości sobie prawo do władzy absolutnej, czy z drugiej strony popadania w fideizm, który odrzuca rozum jako narzędzie poznania wymiaru transcendentnego. Leon XIII stara się rozłożyć akcenty, co więcej dowartościowuje filozofię i to tę w klasycznym wydaniu. Bo przecież nie sam św. Tomasz i jego wielkie dzieło i filozofia są jedynymi tematami dokumentu z 1879 roku – lecz także dawana spuścizna Ojców Kościoła, którzy adoptowali filozofię i chrzcząc ją i fundując na niej zrozumienie Objawienia, które stało się z kolei podwaliną Kościoła zachodniego.

Liturgiczne wspomnienie św. Tomasza z Akwinu – 28 stycznia – jest okazją nie tylko do przypomnienia życia, twórczości i geniuszu Akwinaty, ale pozwala także zobaczyć wpływ jaki jego teologia i filozofia ma na współczesność. Rozwój myśli Tomasza po jego śmierci doczekał się wielu opracowań. Pokazują one, że recepcja twórczości Doktora Anielskiego była skomplikowana i bardzo burzliwa. Dla współczesnego tomizmu szczególnie ważny stał się jednak wiek XIX – jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści – okres historii myśli ludzkiej. To właśnie pod koniec XIX wieku, w czasach bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacjami rodzącym się marksizmem, papież Leon XIII ogłosił 4 sierpnia 1879 roku encyklikę Aeterni Patris.

Zachęcam do lektury: Encyklika „Aeterni Patris” – odnowa w duchu św. Tomasza