Dziś aktywni ateiści wydają się bardzo mocno akcentować: jeśli nie ma już Boga, zarówno jako metafizycznego Absolutu, jak i racji prawa moralnego, tym bardziej powinniśmy dbać o bardziej egalitarne stosunki społeczne i dobrobyt, o to, by nie było ubóstwa, cierpienia, przemocy, wyzysku. Tak postawione akcenty oznaczają jednak, iż rzetelny i refleksyjny ateizm nie uwidacznia się już tylko jako prosta antyreligijna teza o wyrugowaniu Boga i konfesji z dyskursu publicznego i prawa stanowionego, ale jawi się jako rodzaj formy przy tworzeniu społeczności, polityki, kultury i cywilizacji w ich realnych, a więc doczesnych i tylko doczesnych, prerogatywach.

Wielu ateistów, agnostyków i wolnomyślicieli deklaruje, iż łączenie postępującej sekularyzacji z tendencjami wprost antyreligijnymi jest nieporozumieniem. Sekularyzacja nie jest tu anty-religijna, ale jest naturalnym społecznym procesem wyzwalania się od religijnych racji i uzasadnień. W tej perspektywie ateiści oczekują tego, czego pragną również mądrzy i wrażliwi ludzie religijni: świata, w którym panuje pokój, cierpień jest możliwie jak najmniej, kwitnie wolność, sprawiedliwość i dobrobyt. Jeśli nie da się w przekonujący sposób uzasadnić, mówią niewierzący, że można ten stan osiągnąć na drodze wskazywanej przez religię, to należy szukać sposobów przyrodzonych, nie zwodząc milionów nadziejami religijnymi. A zatem jeśli nawet nie będzie już we wspólnotach perspektywy wieczności i transcendentnej nieskończoności, nie poskutkuje to negowaniem odpowiedzialności za rozmaite biedy świata, nieprawości czynione wobec człowieka, środowiska, społeczności. Mimo braku nadprzyrodzonego horyzontu należy starać się czynić wszystko, by życie na ziemi uczynić lepszym i pełniejszym.

Czy taki ateistyczny optymizm jest uzasadniony? Staram się zmierzyć z tym trudnym tematem w artykule „Ateizm jako trud odpowiedzialności za świat bez religii. Pytania o racje laickich społeczności” opublikowanym niedawno na łamach „Warszawskich Studiów Teologicznych”. Zapraszam do lektury i refleksji.

[pdf-embedder url=”http://www.jacekgrzybowski.pl/wp-content/uploads/2015/07/Atezim-jako-trud-odpowiedzialnosci.pdf”]